Na het overlijden van haar man en haar moeder, wilde Joke graag iets om handen hebben. ‘Amandelhof is dichtbij, de identiteit past bij mij en ik zorg graag. Vroeger heb ik in de thuiszorg gewerkt’, vertelt Joke. Vorig jaar startte ze als vrijwilliger op de huiskamer van afdeling de Haven in Amandelhof. ‘Ik was er vooral voor het welzijn van de bewoners: koffie verzorgen, een praatje maken. Ik gaf toen al aan dat ik graag wilde zorgen, maar dat ging nog niet.’ Adriana de Leeuw, coördinator informele zorg, vult aan: ‘Een vrijwilliger die meedraait in de zorg was toen nog heel nieuw. Het was de vraag of dat wel kon en mocht.’
Unaniem voor
Toen het van de winter even hectisch was op de afdeling vanwege meerdere zieke bewoners, sprong Joke bij. ‘Het hoorde niet bij mijn vrijwilligerstaken en ik mocht het ook niet. Maar ik had wel ontdekt dat dìt was wat ik wilde!’ vertelt Joke. De afdeling bleek vanwege de werkdruk wel behoefte te hebben aan haar hulp. Daarom ging Adriana na wat de mogelijkheden en juridische kaders zijn om een vrijwilliger te laten meedraaien in de zorg. Het is de verantwoordelijkheid van de zorginstelling dat de vrijwilliger bekwaam is. Voordat Joke in de zorg aan de slag kon, besprak Adriana het plan eerst in het afdelingsoverleg. Alle collega’s waren unaniem voor. Daarna moesten alle mantelzorgers van de afdeling toestemming geven dat hun familielid door een vrijwilliger geholpen zou worden. Eveliene op den Brouw, verpleegkundige op de Haven, mailde hen. ‘Wat een positieve reacties! Ze gingen allemaal akkoord.’ Joke herinnert zich dat een bewoner tegen haar zei: ‘Als ze vragen wat ik ervan vind, geef ik toestemming hoor!’
‘Ik had ontdekt dat dìt was wat ik wilde!’
Dikke tien
Doordat Joke al eerder in de zorg werkzaam was, is veel voor haar bekend. Eveliene is als begeleider verantwoordelijk voor de kwaliteit van de zorg die Joke biedt en heeft allerlei handelingen afgetoetst. Joke heeft geen inzicht in de rapportage. Maar als zij een bewoner helpt en iets constateert, rapporteert ze dit aan Eveliene. ‘Dat is super, die samenwerking!’ vindt Eveliene. ‘Het is zo fijn als iemand iets constateert en gelijk actie onderneemt.’ Joke doet allerlei voorkomende werkzaamheden in de basiszorg: ze doucht bewoners, steekt hun haren op en voorziet hen van drinken. Ze doet geen risicovolle handelingen, zoals medicijnen delen en tilliften gebruiken. ‘Ik ben niet geschoold in transfers, oftewel het gebruik van tilliften. Ik zou graag bijgeschoold worden op dat gebied, zodat ik dat ook kan gaan doen.’
Leernetwerk de Driehoek, een regionaal samenwerkingsverband, gaat na de zomer starten met het geven van trainingen voor vrijwilligers en mantelzorgers op het gebied van ADL, transfers en veelvoorkomende ziektebeelden, zodat ze geschoold zijn. Dit biedt nog meer mogelijkheden voor Joke èn voor de afdeling. Joke heeft het naar haar zin: ‘Het bevalt me prima. De zorg heeft m’n hart.’ Ze heeft nog geen negatieve reacties gekregen op haar werk als vrijwilliger. ‘Een bewoner zei onlangs nog: ik geef je een dikke tien!’
Extra tijd voor bewoners
In Amandelhof zijn ze blij met de inzet van Joke. ‘Doordat Joke boventallig is, hebben we een paar extra handen aan het bed. Zij kan alle tijd nemen voor de bewoners’, vertelt Adriana. Eveliene ziet bewoners zichtbaar opknappen van de extra aandacht: ‘Ze zijn ontspannen, ze kunnen echt genieten van een wat uitgebreidere douche.’
Niet alleen de bewoners zijn blij met de hulp van Joke. ‘Voor ons als collega’s is het fijn als het maandag is en Joke komt. We doen die dag vaak iets extra’s. Bijvoorbeeld iemand op maandag douchen in plaats van een andere dag. Op die manier kun je voor de collega’s de rest van de week ook wat extra’s betekenen.’
De onderlinge samenwerking is goed. Joke voelt zich echt onderdeel van het team. Eveliene ziet op haar beurt Joke echt als een collega. ‘Ze doet eigenlijk al het werk dat ze ziet. Ik vertrouw haar, weet dat het goed gebeurt. Dat hoor ik ook terug van andere collega’s. Daarbij heeft Joke al veel ervaring, dat is heel fijn.’
Voldoening
Het voorbeeld van Joke past mooi in de ontwikkeling van passende zorg: het betrekken van mantelzorgers en vrijwilligers bij de zorg. ‘Richting de toekomst zal de samenwerking tussen formele en informele zorg steeds nauwer worden, vanwege de toenemende zorgvraag en de afnemende arbeidsmarkt’, licht Adriana toe. ‘We zijn al heel lang bezig met passende zorg. De inzet van Joke als vrijwilliger kwam op het juiste moment. Het mooie is dat we het niet van bovenaf opgelegd hebben, maar dat de behoefte van de afdeling zelf kwam. We hoefden alleen te faciliteren en wat dingen eromheen te regelen.’
Belangrijk in een dergelijke samenwerking is dat je weet wat je aan elkaar hebt. ‘Ik zie dat Joke en Eveliene beiden heel scherp zijn op welke handelingen Joke wel en niet mag doen.’
De inzet van Joke als vrijwilliger in de zorg onderstreept voor Adriana weer het belang van het bieden van vrijwilligerswerk dat voldoening geeft, om zo vrijwilligers te behouden. ‘We moeten kijken hoe we onze behoeften en de behoeften van vrijwilligers kunnen samenbrengen.’ Joke: ‘Mijn eerdere vrijwilligerswerk op de huiskamer gaf mij geen voldoening. Dat heb ik nu zeker wel. Als ik de bewoners zie genieten weet ik: hier doe ik het voor.’
Joke voelt zich erg thuis binnen Amandelhof: ‘Het feit dat iedereen dezelfde identiteit deelt heeft zoveel meerwaarde! Je begrijpt elkaar. Onlangs hielp ik een bewoner die erg angstig was tijdens de zorg. Nadat ik haar geholpen had, stelde ik voor een stukje voor haar uit de Bijbel te lezen. Dat wilde ze wel. Ik las uit Psalm 130 en bad daarna samen met haar. De bewoner werd rustig. Dat is nou waarom ik voor Cedrah kies!’
‘Als ik de bewoners zie genieten weet ik: hier doe ik het voor.’
Nieuw en noodzaak
Voor zover Adriana weet is Amandelhof de eerste zorginstelling in de regio waar vrijwilligers worden ingezet in de zorg. ‘Het is dus vrij nieuw, maar tegelijk ook noodzaak richting de toekomst. Belangrijk is om steeds te kijken waar behoefte is aan scholing. Joke doet bijvoorbeeld nu alleen de basiszorg. Maar als dat nodig is op de afdeling, kan het Leernetwerk een rol spelen in meer scholing.’
In het begin was het best spannend om een vrijwilliger in te zetten in de zorg. ‘Er komt veel bij kijken’, vertelt Eveliene. ‘Alle zorgplannen aanpassen, toestemming van mantelzorgers vragen, Jokes vaardigheden aftoetsen. Het is best spannend om op deze manier samen te werken met vrijwilligers. Je voelt je als zorgmedewerker verantwoordelijk dat dit ook goed gaat. Maar dat is het allemaal zeker waard!’
Het leernetwerk is een samenwerking tussen vijf zorgorganisaties, waaronder Cedrah, die ontstaan is in Capelle/Krimpen en die zich richt op het scholen van mantelzorgers en vrijwilligers
